Γράφει η Δρ. Δέσποινα Πρίνια
«Κτηματολογώντας» την Ακρόπολη
Όλα ξεκίνησαν από απλές λέξεις και ήταν οι ίδιες οι λέξεις-απλοί νομικοί όροι- που εγκλωβίζουν ως σήμερα τις εξελίξεις, στην πιο πολύχρονη ιστορία «διεκδίκησης» ενός μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ανθρωπότητας.
Πιο συγκεκριμένα, η χρήση του όρου «μάρμαρα» για μέρος του μνημείου του Παρθενώνακαι η πρόσφατη εμμονική και εκτός διεθνούς δικαίου «κτηματολόγηση» της Ακρόπολης από την προηγούμενη κυβέρνηση, που εμμένει να την εντάξει σε «ιδιοκτησιακό» καθεστώς.
Αλλά ας αφήσουμε λίγο την ιστορία διεκδίκησης των «Μαρμάρων» του Παρθενώνα να μιλήσει από μόνη της. Υλοποιώντας μια μακρόπνοη στρατηγική πολιτιστικής διπλωματίας για την αντίκρουση της επιχειρηματολογίας του Βρετανικού Μουσείου-ότι η Ελλάδα δεν είναι σε θέση να «φιλοξενήσει» τα γλυπτά λόγω περιβαλλοντικής ρύπανσης και έλλειψης κατάλληλου χώρου στέγασης–το 2009 άνοιξε τις πύλες του το Μουσείο της Ακρόπολης. Για τους γνώστες, η κατασκευή του Μουσείου ήταν όχι απλά μέρος της εθνικής στρατηγικής για την επιστροφή των «Μαρμάρων» αλλά υιοθετούσε και μια καινοτόμο και ευφυή για τα μουσειακά δεδομένα στρατηγική πολιτιστικής διπλωματίας, «συμπληρώνοντας» τα ελλείποντα «τραυματισμένα» μέρη των γλυπτών του Παρθενώνα με γύψινα ομοιώματα, με στόχο η ορατή διαφορά του αρχαιολογικού από το πρόσθετο μέλος να είναι τόσο προφανής, ώστε η αποκατάσταση του γλυπτού να γίνει αίτημα όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά του ίδιου του επισκέπτη: αίτημα δηλαδή της διεθνούς κοινότητας. Μια στρατηγική που έφερε και τη μετατόπιση της κοινής γνώμης τα τελευταία χρόνια, ευαισθητοποιώντας πολίτες και οργανώσεις σε όλο τον κόσμο και εμπνέοντας σε μια κοινή διεκδίκηση.
Όλα αυτά μέχρι το 2015. Οπότε και η προηγούμενη κυβέρνηση, αφού προηγουμένως φτωχοποίησε τη χώρα αποφάσισε να ξεπουλήσει και «τα ασημικά του σπιτιού», μεταβιβάζοντας καταρχήν αμεταβίβαστους πόρους στο Υπερταμείο-αρχαιολογικούς χώρους ανυπολόγιστης πολιτιστικής κληρονομιάς, ανάμεσά στους οποίους και ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσού, ασυμβίβαστο με τις διεθνείς συνθήκες και το διεθνές δίκαιο– στη συνέχεια αποφάσισε δια νόμου να «κτηματολογήσει» και την Ακρόπολη, προσδίδοντας της δια νόμου «ιδιοκτησιακό» καθεστώς.
Όλοι θυμόμαστε τη σουρεαλιστική απόφαση το 2019 στα πλαίσια του εθνικού κτηματολογίου, όπου η Ακρόπολη αναζητούσε για μήνες για την Ελληνική γραφειοκρατία τον «ιδιοκτήτη» της, προκειμένου να καταγραφεί και να μην «κατασχεθεί», που κατέληξε στην άναρχη νομοθέτηση και «κατακύρωσή» της νομοθετικά στο Ελληνικό δημόσιο, συντηρώντας την παρανόηση και τις στρεβλώσεις. Ψηφίζοντας το Μάιο του 2019 και λίγο πριν τις εκλογές μια τροπολογία που «κτηματοποιεί» πρακτικά τον Παρθενώνα, με τηχαρακτηριστική εμμονή α λα ΣΥΡΙΖΑ… (https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/bbb19498-1ec8-431f-82e6-023bb91713a9/110117)
Μιας κυβέρνησης της οποίας η εμμονή με την «ιδιοκτησία» φαίνεται να δίνει ένα ισχυρό χαρτί στο Βρετανικό Μουσείο, καταργώντας την εθνική στρατηγική διεκδίκησης όλων των προηγούμενων Ελληνικών κυβερνήσεων. Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαία η σπουδή της προηγούμενης κυβέρνησης να θεωρήσει λανθασμένη την πρωτοβουλία του ΠΘΠ για «δανεισμό» των μαρμάρων από το Βρετανικό Μουσείο, μια συζήτηση που μοιραία θα φέρει την αναψηλάφηση όλων των νομοθετικών στρεβλώσεων που η ίδια έφερε προς ψήφιση.
Η αλήθεια «για το μάρμαρο»
Ψέμα στο ψέμα φτάνει κανείς στην αλήθεια, λέει ο πολιτικός φιλόσοφος. Και πράγματι, αυτόπου βολικά «διαφεύγει» στους ιθύνοντες του Βρετανικού Μουσείου και «ξεχνάει» να μας πει η προηγούμενη κυβέρνηση και οι εντόπιοι επικριτές της πρωτοβουλίας δανεισμού των «μαρμάρων» είναι ο χαρακτηρισμός του μνημείου της Ακρόπολης ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, πράγμα που νομικά και διπλωματικά αλλάζει ένα σύμπαν.
Συγκεκριμένα, ο χαρακτηρισμός-τίτλος Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO,απονέμεται σε μνημεία, κτίσματα ή τοποθεσίες, τα οποία διακρίνονται παγκοσμίως για την ιστορική, πολιτιστική, καλλιτεχνική ή περιβαλλοντική σημασία τους. Η διαχείρισή τους γίνεται από την επιτροπή παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, η οποία απαρτίζεται από 21 κράτη-εταίρους, εκλεγμένα από τη γενική συνέλευση των κρατών-εταίρων για μια καθορισμένη περίοδο. Η υιοθέτηση της Συνθήκης για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς έγινε από το Γενικό Συνέδριο της UNESCO στις 16 Νοεμβρίου 1972 και από τότε έως σήμερα έχουν αναγνωρίσει τη Συνθήκη 191 Κράτη-Εταίροι, μέσα στους οποίους και η Βρετανία...
Και για όσους δεν κατάλαβαν, στη νομική διάσταση και τη διάσταση πολιτιστικής διπλωματίας του διεθνούς δικαίου που διέπει το δήθεν «ιδιοκτησιακό» καθεστώς του Βρετανικού Μουσείου, πρακτικά η Ακρόπολη ή μέρη της (τα επιλεγόμενα «μάρμαρα») δεν είναι απλά «μάρμαρα» αλλά μέρος μνημείου που δεν υπάγεται σε ιδιοκτησιακό καθεστώς,καθώς ανήκει στη χώρα προέλευσης αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα και είναι νομικά αμεταβίβαστο «περιουσιακό» στοιχείο από τη χώρα καταγωγής του αρχαιολογικού θησαυρού.
Σε απλά ελληνικά, δεν υπάρχει «ιδιοκτησία» που επικυρώνεται από την πρόταση δανεισμού, καθώς η «φιλοξενία» τους στο Βρετανικό Μουσείο και ο τρόπος απόκτησης συνιστούν υφαρπαγή μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, που προστατεύεται από τις διεθνείς συμβάσεις.
Όσο για «το μάρμαρο» όλων αυτών που νομοθέτησε και έπραξε η προηγούμενη κυβέρνηση, φτωχοποιώντας πολιτιστικά μια ολόκληρη χώρα, αυτό κυριολεκτικά και διπλωματικά το πληρώνει σήμερα μια ολόκληρη χώρα και η τραυματισμένη ταυτότητά της.
Η ιστορία θα δώσει τη συνέχεια…
*Η Δέσποινα Πρίνια είναι καθηγήτρια Πολιτιστικής Διπλωματίας & Στρατηγικής Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στο Παν/ιο του Στρασβούργου-SCG.
Στις βουλευτικές εκλογές του 2019 ήταν υποψήφια της Ν.Δ. στο Νομό Κυκλάδων
www.despinaprinia.com
