Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα ενημερώσει αύριο, Τρίτη (4/3) τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με τα σχέδια ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, αλλά και τις αμυντικές ικανότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με μία σημερινή δήλωσή της.
“Αύριο, θα ενημερώσω τα κράτη-μέλη μέσω μιας επιστολής για το σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης” δήλωσε η ίδια στους δημοσιογράφους.
“Χρειαζόμαστε αναμφίβολα μία μαζική αύξηση (δαπανών) στην άμυνα. Επιθυμούμε διαρκή ειρήνη, αλλά η διαρκής ειρήνη μπορεί μόνο να οικοδομηθεί στην (αμυντική) ισχύ και η (αμυντική) ισχύς αρχίζει με την ισχυροποίησή μας”, εξήγησε η ίδια.
Οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι ένας αυξημένος ρόλος στην ασφάλεια της Ουκρανίας συνεπάγεται μεγαλύτερη στρατιωτική ικανότητα και, κατ’ επέκταση, αυξημένη χρηματοδότηση. Αυτά τα ζητήματα αναμένεται να βρεθούν στο επίκεντρο της συνάντησης των 27 ηγετών της ΕΕ στις Βρυξέλλες την Πέμπτη. Παρότι ηγήθηκε της πρωτοβουλίας την Κυριακή, ο Κιρ Στάρμερ και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα συμμετάσχουν στη σύνοδο.
Μιλώντας στη γαλλική εφημερίδα Le Figaro μετά τη σύνοδο, ο Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τις χώρες του ΝΑΤΟ να επενδύσουν περισσότερο στους στρατούς τους.
«Τα τελευταία τρία χρόνια, οι Ρώσοι δαπανούν το 10% του ΑΕΠ τους για την άμυνα», δήλωσε. «Πρέπει να προετοιμαστούμε για το μέλλον, θέτοντας ως στόχο το 3% έως 3,5% του ΑΕΠ».
Ο τρέχων στόχος του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες είναι 2% του ΑΕΠ ετησίως, αλλά πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν τον επιτυγχάνουν, γεγονός που ενοχλεί τον Ντόναλντ Τραμπ. Η Γαλλία μόλις που ξεπερνά το όριο, φτάνοντας το 2,1%.
Για να δώσει ώθηση στους αμυντικούς προϋπολογισμούς της Ευρώπης, ο Μακρόν πρότεινε να αξιοποιηθούν κονδύλια της ΕΕ που παραμένουν αχρησιμοποίητα.
«Πρέπει να δώσουμε εντολή στην [Ευρωπαϊκή] Επιτροπή να χρησιμοποιήσει καινοτόμες χρηματοδοτικές μεθόδους», είπε. «Αυτό σημαίνει είτε κοινό δανεισμό είτε αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας [του ταμείου διάσωσης που δημιουργήθηκε μετά την κρίση χρέους της ευρωζώνης]… Σε πρώτη φάση, χρειαζόμαστε 200 δισ. ευρώ για επενδύσεις».
Καθώς αποχωρούσε από τη σύνοδο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε ότι τώρα είναι η στιγμή να «εξοπλίσουμε επειγόντως την Ευρώπη».
Όλα δείχνουν ότι η συνάντηση της Πέμπτης θα είναι καθοριστική. Ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, μιλώντας ανώνυμα, ανέφερε ότι είναι πιθανή μια ιστορική ανακοίνωση για τους αμυντικούς προϋπολογισμούς.
Ωστόσο, αυτό δεν θα είναι εύκολο, δεδομένου ότι ορισμένοι ηγέτες, όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, στηρίζουν περισσότερο τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν παρά οποιοδήποτε σχέδιο για την άμυνα της Ευρώπης απέναντί του.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, που συμμετείχε επίσης στη σύνοδο του Λονδίνου, δήλωσε ότι ορισμένες χώρες δεσμεύτηκαν να «αυξήσουν» τις αμυντικές τους δαπάνες — αλλά δεν δόθηκαν λεπτομέρειες για το ποιες χώρες και σε ποιο βαθμό.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, το 2024 η Ε.Ε. δαπάνησε 326 δις. ευρώ για την άμυνα, ποσό που ισοδυναμεί με 1,9% του ΑΕΠ καταγράφοντας αύξηση πάνω από 30% σε σχέση με το 2021. Επίσης, έχει δεσμεύσει άλλα 100 δις. ευρώ έως το 2027, που αντιστοιχεί σε αύξηση 30% σε διάστημα 3 ετών.
Παρά την ταχεία αύξηση των αμυντικών δαπανών, αυτό φαίνεται ότι δεν επαρκεί. Όπως τονίζεται σε έρευνα του The Conference Board, πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι για να έχει επαρκή στρατιωτική ικανότητα, η Ε.Ε. θα χρειαζόταν επιπλέον 300.000 στρατιώτες και αύξηση των ετήσιων αμυντικών δαπανών τουλάχιστον 250 δις. ευρώ. Αυτό ισοδυναμεί με επιπλέον αύξηση 1,4% του ΑΕΠ ετησίως πάνω από το 1,9% που δαπανάται σήμερα, το οποίο είναι άμεσα συγκρίσιμο με αυτό που δαπανούν οι ΗΠΑ (3,4% του ΑΕΠ σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα).
Σε προηγούμενες κρίσεις, η «οικονομική δύναμη» της Ε.Ε. ήταν πολύ μεγαλύτερη:
* Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης το 2022, τα κράτη μέλη της Ε.Ε. διέθεσαν μεταξύ 0,5% και 7% του ΑΕΠ για να προστατεύσουν τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από τις οικονομικές επιπτώσεις.
* Στην πανδημία, το 2020, η άμεση εθνική δημοσιονομική στήριξη κυμάνθηκε από 0,4% έως 8,3% του ΑΕΠ. Επιπλέον η Ευρώπη προχώρησε στη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) που ανέρχονταν σε σχεδόν 5% του ΑΕΠ για μια περίοδο επτά ετών, το οποίο χρηματοδοτείται μέσω έκδοσης κοινού χρέους, για πρώτη φορά σε τέτοια κλίμακα.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε άρθρο του στους Financial Times είχε επισημάνει ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών μπορεί να επιτευχθεί με τρεις τρόπους :
_ εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες ώστε να επιτραπεί η αύξηση των ελλειμμάτων στους εθνικούς προϋπολογισμούς χωρίς να ενεργοποιηθεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Αυτό θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να ξοδεύουν περισσότερα για την άμυνα, διατηρώντας παράλληλα τη δημοσιονομική αξιοπιστία και ευνοϊκές συνθήκες στις αγορές.
_ η ασφάλεια και η άμυνα να περιληφθεί στον κατάλογο των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Υπήρξαν πολλές εκκλήσεις προς την ΕΤΕπ να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, κυρίως στην έκθεση για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα, την οποία συνέταξε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι. Κάτι τέτοιο θα προσελκύσει ιδιωτικά χρήματα, τα οποία είναι απαραίτητα για την κατανομή του βάρους της χρηματοδότησης μιας τέτοιας επιχείρησης.
_ δημιουργία ενός νέου ευρωπαϊκού εργαλείου 100 δις. ευρώ για τη χρηματοδότηση των συλλογικών αμυντικών δαπανών, που θα χρηματοδοτηθεί από έκδοση κοινού χρέους, παρόμοιο με το Ταμείο Ανάκαμψης.
