Ο ρόλος της Κύπρου σε ένα ασταθές περιβάλλον- Νέες προτεραιότητες-Νέες προκλήσεις

«Είναι με μεγάλη χαρά που συμμετέχω και φέτος στις εργασίες του 20ού Ετήσιου Συνεδρίου του Economist. Το Συνέδριο έχει δικαιολογημένα καταξιωθεί ως μία κορυφαία διοργάνωση, ένας χώρος ανταλλαγής και παραγωγής ιδεών, αλλά και γόνιμου διαλόγου για καίρια ζητήματα της εποχής μας και της επικαιρότητας, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από το υψηλό επίπεδο συμμετοχής, αλλά και την παρουσία τόσων πολλών και διακεκριμένων ομιλητών.

Η παρουσία όλων σας σήμερα εδώ –προσωπικότητες εγνωσμένου κύρους, της πολιτικής και της οικονομίας, αρχηγοί διπλωματικών αποστολών, ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι από ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς– προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για συζήτηση, αναδεικνύοντας την ίδια στιγμή τις προοπτικές για συνέργειες και συνεργασίες, που είναι πολύτιμες για όλους μας.

Η θεματική του φετινού συνεδρίου, «Αποκαλύπτοντας τη σύνδεση μεταξύ αστάθειας και αποφασιστικότητας», θεωρώ ότι δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη.

Το συνέδριο πραγματοποιείται, λέχθηκε και προηγουμένως, σε μια περίοδο γεωπολιτικών προκλήσεων, που επηρεάζουν άμεσα την Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέσης Ανατολής, τη δική μας γειτονιά, αλλά την ίδια στιγμή επηρεάζουν και την Ευρώπη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτήν τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αντιμετωπίζει πολέμους και αστάθεια σε δύο από τα σύνορά της, τη συνεχιζόμενη ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας και την κρίση στη Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, πέραν των δύο πολέμων, έχουμε τα αποτελέσματα των εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες και την επιστροφή του Trump, όπως επίσης στην ΕΕ, η οποία εισέρχεται από την 1η Δεκεμβρίου σε έναν νέο θεσμικό κύκλο.

Σε αυτό το διεθνές περιβάλλον, σε αυτό το σημείο καμπής για την περιοχή μας, για την ΕΕ, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο πιστεύω ακράδαντα ότι, παρά τις ανησυχίες κάποιων, μάς δίνεται η ευκαιρία, υπάρχει υποδομή, να θέσουμε τα θεμέλια για ένα νέο αφήγημα, τόσο για την ΕΕ όσο και για την περιοχή μας.

Ένα αφήγημα συνεργασίας ειρήνης και ασφάλειας για την περιοχή μας. Ένα αφήγημα περισσότερης ενότητας, περισσότερης ολοκλήρωσης, στρατηγικής αυτονομίας για την ΕΕ. Και όταν μιλάμε για στρατηγική αυτονομία της ΕΕ δεν μιλάμε αποκλειστικά για τα θέματα ασφάλειας και άμυνας, μιλάμε για τα θέματα οικονομίας, ενέργειας. Έχουμε ενώπιον μας μια εξαιρετική έκθεση από τον τέως Πρωθυπουργό της Ιταλίας Mario Draghi, μια έκθεση, την οποία πρέπει να αξιοποιήσουμε, έτσι ώστε να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, και η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ δεν άπτεται μόνο σε οικονομικούς όρους.

Πιστεύω λοιπόν ακράδαντα ότι έφτασε η στιγμή να λάβουμε τολμηρές αποφάσεις ως ΕΕ, που θα μας επιτρέψουν να εξελίξουμε το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο –κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει αυτό– πολιτικό εγχείρημα της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας σε ένα πιο ισχυρό, πιο κυρίαρχο και πιο συνεκτικό οικοδόμημα. Και η Κυπριακή Δημοκρατία τάσσεται με όλους αυτούς που είναι υπέρ μιας πιο ομοσπονδιακής ΕΕ.

Τώρα είναι η στιγμή, πιστεύω, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις που θα μας επιτρέψουν να μετατρέψουμε αποφασιστικά τις προκλήσεις σε ευκαιρίες. Να μετατρέψουμε αυτήν τη διεθνή αστάθεια σε μια αστείρευτη πηγή νέων δυνατοτήτων. Σε αυτό ακριβώς θέλω να επικεντρωθώ στη σημερινή μου παρέμβαση, και ειδικότερα, στον ρόλο που η Κύπρος μπορεί να διαδραματίσει σε αυτό το νέο αφήγημα. Ως άγκυρα σταθερότητας, όπως το περιέγραψε και ο Αμερικανός Πρόεδρος κατά τη διάρκεια της πρόσφατης μας συνάντησης, και ασφάλειας σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο. Ως ο εκπρόσωπος της ΕΕ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

Η περιοχή μας θεωρείται ως μια περιοχή σε αέναη αναταραχή. Αυτό είναι, άλλωστε –δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα– το κυρίαρχο αφήγημα σε διεθνές επίπεδο εδώ και χρόνια. Όταν αναφέρεσαι στη Μέση Ανατολή, στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, υπάρχει αυτή η προσέγγιση. Θεωρώ, όμως, ότι πρόκειται για μια υπεραπλούστευση, στην οποία με ευκολία καταφεύγουν όλοι αυτοί που δεν γνωρίζουν πραγματικά την περιοχή μας, δεν γνωρίζουν τη γειτονιά μας, για να εξηγήσουν το τι συμβαίνει σε αυτό το μέρος του κόσμου.

Αναμφίβολα, δεν επιχειρώ να ωραιοποιήσω την κατάσταση, ο τελευταίος χρόνος αποτελεί μια θλιβερή υπόμνηση του ότι, από τη μία δεν υπάρχουν παγωμένες συγκρούσεις –θα αναφερθώ στη συνέχεια συγκεκριμένα– και κατά δεύτερο, ότι η περιοχή μας είναι και πάλι υπό ταραχή. Παρόλα αυτά, εν μέσω αυτής της ανησυχητικής κλιμάκωσης στην περιοχή, θεωρώ ότι οι δυνατότητες για σταθεροποίηση και συντονισμένη στρατηγική δράση αναδύονται πιο ισχυρές από ποτέ. Εξάλλου, σε κάθε κρίση υπάρχουν και ευκαιρίες που πρέπει να αξιοποιήσουμε.

Η γειτονιά μας, η περιοχή μας δεν είναι μονοδιάστατη. Θεωρώ το αντίθετο. Είναι σύνθετη και πολύπλοκη, και οι λεπτές αποχρώσεις των γεωπολιτικών ζυμώσεων που συντελούνται κάτω από το πέπλο του κυρίαρχου αυτού αφηγήματος, αλλά και οι πολλά υποσχόμενες δυνατότητες και προοπτικές της περιοχής μας και των λαών της δεν είναι εύληπτες με την πρώτη ματιά. Συχνά αυτές οι τεράστιες προοπτικές διαφεύγουν της προσοχής του απλού παρατηρητή και αυτού που δεν έχει βαθιά γνώση των δεδομένων και των προοπτικών της περιοχής μας, οι οποίες –επαναλαμβάνω– είναι εκεί, και απαιτούν να τείνουμε ευήκοα ώτα και να συνδιαλεγόμαστε με τους εταίρους μας μέσα σε ένα πλέγμα στρατηγικών συνεργασιών.

Είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι η Ανατολική Μεσόγειος και η περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής έχει μοναδικές δυνατότητες και προοπτικές, χωρίς αποκλεισμούς, που μπορούν να αξιοποιηθούν προς όφελος της ασφάλειας, της συνεργασίας και της ευημερίας των λαών της περιοχής. Και, επαναλαμβάνω, χωρίς τους όποιους αποκλεισμούς. Είχα άλλωστε το προνόμιο να δω στην πράξη αυτήν τη συνεργασία στην περιοχή να τελεσφορεί, και γνωρίζω από πρώτο χέρι τι μπορούν να επιτύχουν οι χώρες της περιοχής, τι μπορούμε να πετύχουμε όταν συνταχθούμε γύρω από ένα κοινό όραμα για το μέλλον της περιοχής μας.

Καθ’ όλη τη μακραίωνη ιστορία μας, η γεωγραφία υπήρξε ευλογία, αλλά και πηγή προκλήσεων για την Κύπρο. Ευρισκόμενη στο νοτιοανατολικότερο άκρο της Ευρώπης, λίγα μόλις χιλιόμετρα από το Ισραήλ, τον Λίβανο, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και τη Συρία, η χώρα μας είναι στρατηγικά τοποθετημένη στο σταυροδρόμι των ηπείρων της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Και ναι, είναι η γέφυρα μεταξύ της περιοχής μας και της Ευρώπης. Μέσα από συνειδητή και συνεχή προσπάθεια έχουμε κατορθώσει, με πράξεις και όχι με λόγια, να μεταμορφώσουμε τη γεωγραφική μας θέση σε ευλογία. H σύγχρονη Κυπριακή Δημοκρατία ενστερνίζεται πλήρως τη γεωγραφία της ως αναπόσπαστο μέρος, αλλά και ως πλεονέκτημα της εξωτερικής μας πολιτικής.

Και τώρα, εν μέσω όλων αυτών των περιφερειακών αναταραχών, η Κύπρος αξιοποιεί τις μακροχρόνιες εξαίρετες σχέσεις με τους γείτονές της στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και τις χώρες του Κόλπου, αλλά και την ιδιότητά της ως κράτος μέλος της ΕΕ που βρίσκεται στον σκληρό της πυρήνα. Ως ένα κράτος με ξεκάθαρο δυτικό προσανατολισμό. Δεν υπάρχει απολύτως καμία αμφιταλάντευση σε σχέση με τον δυτικό προσανατολισμό της χώρας μας. Ένας σταθερός και αξιόπιστος εταίρος σε μια ασταθή περιοχή. Και αποδεικνύουμε ξανά και ξανά, με πράξεις και όχι με λόγια, ότι αποτελούμε, και μπορούμε να αποτελούμε μέρος της λύσης, στις προκλήσεις της περιοχής, ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας.

Στόχος μας, και βασική επιδίωξη της εξωτερικής μας πολιτικής, είναι να ενδυναμώσουμε περαιτέρω αυτόν τον ρόλο διαμόρφωσης λύσεων για τις προκλήσεις της περιοχής μας, αξιοποιώντας και εδραιώνοντας τους εξαίρετους δεσμούς που η Κύπρος, με ειλικρίνεια και συνέπεια, έχει οικοδομήσει. Δεσμούς ουσιαστικούς και πολύτιμους, με μακροπρόθεσμη προοπτική.

Αναγνωρίζοντας, λοιπόν, τη σημασία, την ανάγκη και τη σημασία της ενίσχυσης αυτών των δεσμών, από τις πρώτες επισκέψεις που πραγματοποίησα με την ανάληψη των καθηκόντων μου ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήταν σε χώρες της περιοχής. Στην Αίγυπτο, στο Ισραήλ, στην Ιορδανία, στον Λίβανο, και σε χώρες του Κόλπου, όπως το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ).

Έχω πάντοτε την έντονη πεποίθηση ότι η απάντηση στις κρίσεις, που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, είναι περισσότερη συνεργασία, περισσότερη πολυμέρεια και περισσότερος διάλογος. Αυτήν ακριβώς την απάντηση, αυτό το δόγμα της εξωτερικής μας πολιτικής το εφαρμόσαμε στην πράξη. Αυτήν την απάντηση δώσαμε και συνεχίζουμε να δίνουμε ως κράτος τον τελευταίο χρόνο σε σχέση με την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.

Θεωρώντας ως υποχρέωσή μας για την περιοχή, μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου κατά αθώων πολιτών, η Κυπριακή Δημοκρατία σχεδίασε και παρέδωσε στη διεθνή κοινότητα τον θαλάσσιο διάδρομο της «Αμάλθεια», ως μια επιπρόσθετη δίοδο για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας, που συνεχίζει να υποφέρει. Συνεργαστήκαμε στενά με περιφερειακούς και διεθνείς εταίρους, με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που κτίζεται πλέον μια στρατηγική σχέση, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και με τη σταθερή στήριξη της ΕΕ και ιδιαίτερα της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ήταν μαζί μας στην Κύπρο τη μέρα που ξεκινούσε αυτός ο θαλάσσιος διάδρομος, πετύχαμε την επιχειρησιακή λειτουργία του διαδρόμου. Μέσα από αυτήν την πρωτοβουλία αναδείχθηκε και ο σημαντικός περιφερειακός ρόλος της χώρας μας, αλλά και οι τεράστιες δυνατότητές και προοπτικές που έχει η Κύπρος. Η Κύπρος απέδειξε, όχι με λόγια αλλά στην πράξη, ότι, ναι, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά.

Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο, η χώρα μας έχει επανειλημμένως ενεργήσει ως περιφερειακός κόμβος εκκένωσης πολιτών σε περιόδους κρίσης, τόσο από το Σουδάν, να θυμίσω ότι η Κύπρος αξιοποιήθηκε για την εκκένωση πληθυσμού από το Σουδάν, όσο και πρόσφατα, τώρα, λόγω του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Προσφέρουμε στην περιοχή μας μια ασφαλή γέφυρα, και χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί η χώρα μας ήταν έτοιμη να ανταποκριθεί, για παράδειγμα, στην εκκένωση υπηκόων πέραν των 30 χωρών από την περιοχή.

Τον τελευταίο χρόνο, τολμήσαμε και αναλάβαμε πρωτοβουλίες σε περιφερειακό επίπεδο και θεσμοθετήσαμε στρατηγικές συνεργασίες. Ενισχύσαμε και συνεχίζουμε να ενισχύουμε όλους τους παράγοντες ισχύος του Κράτους μας, και δεν αναφέρομαι μόνο στα θέματα άμυνας και ασφάλειας, αλλά και στα θέματα της οικονομίας. Οι συνέχεις αναβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας από όλους τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης είναι μια σημαντική συνιστώσα των παραγόντων ισχύος της χώρας μας.

Την ίδια στιγμή, ενισχύσαμε τη θέση της χώρας μας εντός της ΕΕ και διεθνώς, αποδεικνύοντας αυτό που λέγαμε, τον ρόλο μας ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας. Θεωρώ ότι έχουμε διεθνώς αξιόπιστη φωνή χωρίς τις όποιες αμφιταλαντεύσεις. Μόλις τον περασμένο μήνα πραγματοποιήθηκε ο πρώτος στρατηγικός διάλογος μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κυπριακής Δημοκρατίας στη Λευκωσία, ο οποίος ήταν η επιβεβαίωση της αναβαθμισμένη πλέον στρατηγική σχέση μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και της κοινής μας προσήλωσης, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, στη δημιουργία ενός μέλλοντος ασφάλειας και συνεργασίας στην περιοχή.

Η πορεία προς αυτόν τον στρατηγικό αυτό διάλογο, ήταν αυτό που άνοιξε τον δρόμο για τη συνάντηση στον Λευκό Οίκο με τον Αμερικανό Πρόεδρο, στις 30 Οκτωβρίου. Ήταν το επιστέγασμα των πρωτοβουλιών της Κυπριακής Δημοκρατίας που αναλάβαμε με τη συνεργασία χωρών της περιοχής. Απτό απότοκο του ενισχυμένου περιφερειακού αποτυπώματός της χώρας μας, και όπως ο ίδιος ο Αμερικανός Πρόεδρος ανέφερε κατά τη διάρκεια της συνάντησης, αποτελεί αναγνώριση του σταθεροποιητικού ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας στην περιοχή. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένας προβλέψιμος, σταθερός εταίρος των ΗΠΑ στην περιοχή.

Την ίδια στιγμή, η επίσκεψη στον Λευκό Οίκο έθεσε τα θεμέλια για επέκταση και περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας μας με τις Ηνωμένες Πολιτείες – επαναλαμβάνω, δεν υπάρχουν αμφιταλαντεύσεις στην εξωτερική μας πολιτική– σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως η ασφάλεια και άμυνα, η επιβολή του νόμου στη χώρα μας, η καταπολέμηση της διαφθοράς – με μηδενική η ανοχή σε τέτοιου είδους φαινόμενα– η ενέργεια, η οικονομική συνεργασία, καθώς και οι επαφές μεταξύ των λαών μας. Πέρα από τον στρατηγικό διάλογο, βρίσκεται σε εξέλιξη και η προετοιμασία ενός οδικού χάρτη με συγκεκριμένα παραδοτέα σε σχέση με τις ΗΠΑ, και σύντομα αναμένονται περισσότερες ανακοινώσεις και περισσότερες θετικές εξελίξεις, που θα αποδεικνύουν στην πράξη αυτήν τη στρατηγική συνεργασία.

Η σταθερότητα, η ευημερία και η ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την ασφάλεια και τη σταθερότητα της ίδιας της ΕΕ. Η ΕΕ, τώρα περισσότερο από ποτέ, ειδικότερα στην παρούσα συγκυρία καλείται και οφείλει να διαδραματίσει έναν πιο ουσιαστικό ρόλο στην περιοχή, και αυτό το βλέπουμε μέσα και από την ανάγκη ενίσχυσης της στρατηγικής της αυτονομίας. Αυτό, όμως, προϋποθέτει ενεργό εμπλοκή της ΕΕ στην περιοχή και στενή συνεργασία με περιφερειακούς εταίρους, με σημαντικούς δρώντες στην περιοχή μας που αποτελούν πυλώνες σταθερότητας, όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και οι χώρες του Κόλπου.

Στο πλαίσιο αυτό, η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής των MED9 που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο στην Πάφο, ανέδειξε τη σημασία της εμβάθυνσης των σχέσεων της ΕΕ με την περιοχή, αλλά και τη στρατηγικής σημασίας συνεργασιών, όπως αυτή με την Ιορδανία. Θεωρώ ότι η παρουσία του Βασιλιά της Ιορδανίας στη Σύνοδο των εννέα μεσογειακών κρατών μελών της ΕΕ υπήρξε καταλυτικής σημασίας, τόσο σε πρακτικό επίπεδο όσο και ως προς τον σαφέστατο συμβολισμό της.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, ως το κράτος μέλος της ΕΕ με τη μεγαλύτερη γεωγραφική και ιστορική εγγύτητα με την περιοχή της Μέσης Ανατολής προσφέρει στην ΕΕ μια πολύτιμη περιφερειακή οπτική, αλλά και προοπτική. Αντιλαμβανόμαστε πρώτοι εμείς, τη γεωστρατηγική σημασία της περιοχής, η οποία, επαναλαμβάνω, επηρεάζει σημαντικά καίρια ζητήματα που απασχολούν την ΕΕ, όπως η ασφάλεια, η μετανάστευση και η ενέργεια.

Την ίδια στιγμή, η σύγκρουση που βιώνουμε αυτήν τη στιγμή στη Μέση Ανατολή, μια περιοχή, επαναλαμβάνω, ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα της Ένωση, η τυχόν περαιτέρω κλιμάκωση, η περιφερειακή διάχυση αυτής της κρίσης θα έχει σημαντικότατες αρνητικές επιπτώσεις και για την ίδια την ΕΕ. Οι γενεσιουργές αιτίες, λοιπόν, σημαντικών κρίσεων που αντιμετωπίζουμε στην Ευρώπη εντοπίζονται σε αυτήν την περιοχή, εντοπίζονται στη γειτονιά μας. Και είναι κάτι που, εδώ και χρόνια, προσπαθούμε να περάσουμε αυτό το μήνυμα στην ΕΕ.

Αναμφίβολα, και είναι κάτι για το οποίο εργαζόμαστε συστηματικά και βλέπουμε κάποιες θετικές εξελίξεις, οφείλω να τις αναγνωρίσω, συχνά η προσέγγιση των Βρυξελλών για την περιοχή μας ήταν μονοθεματική, και αποτυγχάνει να δει το αναξιοποίητο δυναμικό και τη ζωτική σημασία της στρατηγικής εμπλοκής της ΕΕ με αυτό το γεωστρατηγικά καίριο μέρος του κόσμου. Η ΕΕ δεν είχε δώσει στην περιοχή μας την προσοχή που τής αξίζει, και αυτό είναι κάτι που έχει αρχίσει να γίνεται πλέον κατανοητό, και σημαντικό ρόλο σε αυτή την αλλαγή διαδραμάτισε και ο δικός μας ρόλος στην ΕΕ, ο ρόλος της Ελλάδας και κάποιων μεσογειακών κρατών μελών της ΕΕ. Το μήνυμα μας προς στις Βρυξέλλες σε σχέση με την περιοχή είναι σαφές. Η ΕΕ οφείλει να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο. Δεν μπορεί να αρκείται σε ρόλο παρατηρητή, αν θέλει να πετύχει τη στρατηγική της αυτονομία.

Ακριβώς, μετά και από έντονες δικές μας προσπάθειες, με ικανοποίηση διαπιστώνουμε αυτήν τη σταδιακή μεταστροφή από πλευράς ΕΕ. Υπάρχουν παραδείγματα. Η επίσκεψη της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Κάιρο στις 17 Μαρτίου 2024 , είχα τη χαρά να παρευρεθώ μαζί με τον Έλληνα Πρωθυπουργό και την Πρωθυπουργό της Ιταλία. Η Στρατηγική και Συνολική Εταιρική Σχέση, που υπογράφηκε ανάμεσα ΕΕ και την Αίγυπτο, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Και ενθαρρύνουμε την ΕΕ να προχωρήσει σε παρόμοιες συμφωνίες με όλα τα κράτη της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων και των χωρών του Κόλπου. Την ίδια στιγμή, αποτελεί και ένα ενδεικτικό και χρήσιμο παράδειγμα του πώς η κρίση του μεταναστευτικού, από εκεί ξεκίνησε σε επίπεδο Βρυξελλών η σκέψη για την ανάγκη να υπογράψουμε μια τέτοια σημαντική συμφωνία με την Αίγυπτο, για το πώς μπορεί μια κρίση, το μεταναστευτικό, να μετατραπεί σε μια ευκαιρία για δημιουργία στρατηγικών σχέσεων με τις χώρες της περιοχής.

Επιπρόσθετα, η κοινή μας επίσκεψη με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον Λίβανο, θυμάμαι είχα συναντηθεί με την Πρόεδρο von der Leyen στην Αθήνα στο πλαίσιο μιας άλλης εκδήλωσης και είχα ζητήσει από την πρόεδρο της Επιτροπής να επισκεφθούμε τον Λίβανο, η αμέσως θετική της ανταπόκριση, η επίσκεψη μας, η οποία συνοδεύτηκε με ανακοίνωση ενός σημαντικού πακέτου στήριξης του Λιβάνου ήταν ακόμη ένα θετικό μήνυμα για την περιοχή μας. Και να σάς αναφέρω ότι ήταν η πρώτη επίσκεψη Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον Λίβανο, μια χώρα η οποία συνορεύει με την ΕΕ. Στο ίδιο πλαίσιο, το επιδιώξαμε, το χαιρετίζουμε, εντάσσεται και ο διορισμός Επιτρόπου για τη Μεσόγειο, αλλά και η εξαγγελία ενός νέου Συμφώνου για τη Μεσόγειο, που έχουν δημιουργήσει μια νέα δυναμική και υπογραμμίζουν τη στρατηγική σημασία που έχει αποκτήσει η περιοχή για την ΕΕ.

Σημαντική εξέλιξη επίσης αποτελεί και το γεγονός ότι τον Οκτώβριο πραγματοποιήθηκε η πρώτη ιστορική Σύνοδος ανάμεσα στην ΕΕ και τις χώρες του Κόλπου. Η Κύπρος υποστήριξε έμπρακτα την οικοδόμηση μιας στρατηγικής σχέσης ΕΕ-Κόλπου που να καλύπτει, εκτός από θέματα ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, και συνεργασία σε τομείς όπως η έρευνα και η καινοτομία, η πράσινη τεχνολογία, οι ανανεώσιμες πηγές και το εμπόριο. Έχουμε διευρύνει σε μεγάλο βαθμό το πλαίσιο της ανάγκης συνεργασίας μας με τις χώρες του Κόλπου. Ένας πιο εξωστρεφής και πιο γεωπολιτικός ρόλος της ΕΕ στην περιοχή δημιουργεί ταυτόχρονα επιπλέον χώρο για περαιτέρω αξιοποίηση και αναβάθμιση του ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας ως γέφυρας μεταξύ της ΕΕ και της περιοχής μας, και ως φάρου ειρήνης και σταθερότητας της ΕΕ στην περιοχή.

Έναν ρόλο, μια στρατηγική που θα συνεχίσουμε να αναδεικνύουμε και κατά τη διάρκεια της επερχόμενης Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του 2026, για την οποία ήδη ξεκινήσαμε την προετοιμασία. Ανάμεσα στους στόχους μας είναι η Κυπριακή Προεδρία του 2026 να συμβάλει καθοριστικά και ουσιαστικά στην ενίσχυση των σχέσεων της ΕΕ με τις χώρες της περιοχής. Μέσα στους σχεδιασμούς μας είναι και η πραγματοποίηση στην Κύπρο μιας Συνάντησης ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, τους θεσμούς και τους επικεφαλής όλων των χωρών της περιοχής μας. Προς αυτή την κατεύθυνση ήδη εργαζόμαστε με τους θεσμούς επί συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, που θα μπορούν να ανακοινωθούν και να έχει συγκεκριμένα παραδοτέα, δεν φτάνει απλώς να έχουμε απλά μια Συνάντηση. Όλα αυτά θα ανακοινωθούν στο πλαίσιο της παρουσίασης των προτεραιοτήτων της χώρας μας για την Προεδρία στο πλαίσιο της παρουσίασης των προτεραιοτήτων μας για την Προεδρία.

Η ρωσική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας στην ουσία διέλυσε την επικρατούσα αντίληψη ότι η ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο είναι δεδομένη. Αντίθετα, απέδειξε ότι πρόκειται για ένα αγαθό, το οποίο πρέπει να διαφυλάττουμε και να υπερασπιζόμαστε διαρκώς.

Την ίδια στιγμή, ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, στο νοτιοανατολικό σύνορο της ΕΕ αυτήν τη φορά, έχει αποδείξει, δυστυχώς, με τον πιο θλιβερό τρόπο ότι, ελλείψει μιας διαρκούς και βιώσιμης ειρήνης, ο κίνδυνος έκρηξης νέων κρίσεων παραμένει συνεχώς παρών. Αυτό είναι κάτι που, ως Κύπρος, το γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά. Αυτό είναι το επώδυνο μάθημα που η Ιστορία επανειλημμένα μάς διδάσκει στην Κύπρο.

Το στάτους κβο, λοιπόν, στην Κύπρο δεν μπορεί να αποτελεί βιώσιμη επιλογή, ούτε για τον λαό μας, ούτε για την ΕΕ, ούτε για την περιοχή. Ακριβώς, και για αυτό τον λόγο, από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων μου έθεσα ως βασικότερη προτεραιότητά μου την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί που διακόπηκαν το καλοκαίρι του 2017, την επίλυση του Κυπριακού και την επανένωση της πατρίδας μας και του λαού της.

Μέσα από τις προσπάθειές μας, μέσα από την απόδειξη, με πράξεις και όχι με λόγια, της ξεκάθαρής μας πολιτικής βούλησης, αναφέρομαι στη στάση μας έναντι των Τουρκοκυπρίων συμπατριωτών μας, τα μονομερή μέτρα της Κυπριακής Δημοκρατίας, την προσέγγισή μας όσον αφορά των ευρωτουρκικά, αποδεικνύουμε ότι μπορούμε και θέλουμε πραγματικά να δημιουργήσουμε μια νέα δυναμική με μοναδικό στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών και την επίλυση του Κυπριακού. Αυτές οι προσπάθειές μας οδήγησαν και στην πρόσφατη σύγκληση από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, της άτυπης συνάντησης στη Νέα Υόρκη, η οποία δημιούργησε νέα δυναμική για περαιτέρω θετικές εξελίξεις, για τις οποίες είμαστε πανέτοιμοι να εργαστούμε, έτσι ώστε να φέρουν θετικά αποτελέσματα με βασικό στόχο την επίλυση του Κυπριακού.

Είναι καιρός για ένα νέο αφήγημα. Μια ανεξάρτητη επανενωμένη Κύπρος, ικανή όχι μόνο να διατηρήσει τον ρόλο της στην περιοχή, αλλά να τον ενισχύσει σαφώς περισσότερο. Είναι καίριας σημασίας για την περιοχή μας, για την Ευρώπη, για τον κόσμο. Η επανένωση της χώρας μας, του τελευταίου διαιρεμένου και υπό κατοχή κράτους μέλους της ΕΕ, και μιας υπό κατοχή χώρας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορούσε, ανάμεσα σε άλλα, να αποτελέσει φάρο ελπίδας και για την περιοχή και, ταυτόχρονα, να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα ειρήνης, συνεργασίας και σταθερότητας στην περιοχή, στην Ευρώπη και στον κόσμο.

Θα πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να πετύχουμε αυτόν τον στόχο. Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά τι θέλουμε να πετύχουμε. Έχουμε μια ξεκάθαρη στρατηγική πώς θα το πράξουμε και, ναι, είμαι αισιόδοξος, χωρίς να παραβλέπω τα προβλήματα, τις δυσκολίες, τις προκλήσεις, είμαι απόλυτα ρεαλιστής, ότι στο τέλος της ημέρας αυτός ο στόχος είναι απόλυτα εφικτός».