Στο επίκεντρο οι σχέσεις Σαουδικής Αραβίας – Ισραήλ, τα F-35 και ο νέος χάρτης ισχύος στη Μέση Ανατολή
Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS), βρίσκεται στην Ουάσιγκτον για μια άκρως κρίσιμη συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Παρά το επίσημο πρόγραμμα, θεωρείται βέβαιο ότι το ζήτημα της ομαλοποίησης των σαουδαραβικών σχέσεων με το Ισραήλ θα τεθεί ξανά στο τραπέζι — ένα θέμα που ο Τραμπ προωθεί ενεργά ήδη από την πρώτη του θητεία, με αποκορύφωμα τις Συμφωνίες του Αβραάμ που υπεγράφησαν το 2020.
Η επίσκεψη του MBS στις ΗΠΑ έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς είναι η πρώτη μετά το 2018 και τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, γεγονός που είχε προκαλέσει σοβαρή —έστω επικοινωνιακή— κρίση στις σχέσεις Ουάσιγκτον–Ριάντ.
Τα “ανταλλάγματα” του Ριάντ για την ομαλοποίηση με το Ισραήλ
Σύμφωνα με αναλυτές και διπλωματικές πηγές από το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία έχει θέσει τρεις βασικές προϋποθέσεις ώστε να προχωρήσει σε μια ιστορική συμφωνία εξομάλυνσης με το Ισραήλ. Όπως γράφει ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Μπεν Κάσπιτ στο Al-Monitor, το Ριάντ ζητά:
Μια επίσημη αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ, που θα περιλαμβάνει την έγκριση για αγορά μαχητικών αεροσκαφών F-35.
Μεταφορά αμερικανικής πυρηνικής τεχνολογίας για ειρηνική χρήση, με αμερικανική επίβλεψη, προκειμένου η Σαουδική Αραβία να αναπτύξει δικές της ενεργειακές υποδομές.
Δέσμευση του Ισραήλ για πολιτική διαδικασία προς ένα βιώσιμο παλαιστινιακό κράτος, έστω και σε βάθος χρόνου.
Τα παραπάνω συνιστούν ένα πακέτο απαιτήσεων που, εφόσον γίνει δεκτό, θα αναδιαμορφώσει το στρατηγικό τοπίο της Μέσης Ανατολής.
Τα F-35 στο επίκεντρο – Το Ισραήλ θέτει όρους
Η προοπτική αγοράς έως και 48 μαχητικών F-35 από το Ριάντ αποτελεί ίσως το πιο ακανθώδες ζήτημα για το Ισραήλ. Επίσημα, η Σαουδική Αραβία θέλει τα αεροσκάφη για λόγους άμυνας απέναντι στο Ιράν και τους Χούθι, θυμίζοντας τις επιθέσεις κατά σαουδαραβικών ενεργειακών εγκαταστάσεων το 2019 και το 2022.
Ωστόσο, μετά το πρόσφατο ισραηλινό πλήγμα στην Ντόχα στις 9 Σεπτεμβρίου, η ανησυχία στον αραβικό κόσμο έχει ενταθεί, αλλά και η καχυποψία μεταξύ περιφερειακών δυνάμεων έχει ενισχυθεί.
Ο Ισραηλινός αναλυτής Μπάρακ Ραβίντ, γράφοντας στο Axios, επισημαίνει ότι το Ισραήλ δεν αντιτίθεται κατ’ αρχήν στην πώληση F-35 στους Σαουδάραβες. Όμως ζητά ως προϋπόθεση να προηγηθεί η επίσημη ομαλοποίηση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας–Ισραήλ.
Το προηγούμενο των Εμιράτων: Συμφωνήθηκε, αλλά δεν υλοποιήθηκε
Στις Συμφωνίες του Αβραάμ το 2020, το Ισραήλ είχε δώσει το “πράσινο φως” για να αποκτήσουν F-35 τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Παρ’ όλα αυτά, η συμφωνία εκείνη δεν προχώρησε ποτέ, καθώς υπήρξαν τεχνικοί και πολιτικοί όροι που δεν εκπληρώθηκαν.
Έτσι, το 2025 το Ισραήλ παραμένει η μοναδική χώρα στη Μέση Ανατολή που διαθέτει F-35, διατηρώντας το ποιοτικό στρατιωτικό του πλεονέκτημα.
Θα αλλάξει η πώληση F-35 τις ισορροπίες;
Το ερώτημα που απασχολεί την ισραηλινή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία είναι αν μια ενδεχόμενη πώληση F-35 στο Ριάντ μπορεί να αποδυναμώσει το ισραηλινό στρατηγικό πλεονέκτημα. Η γεωγραφική εγγύτητα της Σαουδικής Αραβίας στο Ισραήλ, σε σχέση με τα Εμιράτα, ενισχύει αυτές τις ανησυχίες.
Σύμφωνα με πηγές του Axios, το Ισραήλ επεξεργάζεται διάφορα σενάρια, ανάμεσά τους και την πιθανότητα να τεθεί όρος ώστε τα F-35 να μην σταθμεύουν σε βάσεις της δυτικής Σαουδικής Αραβίας, δηλαδή στις περιοχές πιο κοντά στο Ισραήλ.
Η συνάντηση Τραμπ – Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δεν είναι μια απλή διπλωματική επίσκεψη. Ανοίγει ξανά τον φάκελο των σχέσεων Αραβικού κόσμου – Ισραήλ, αγγίζει τη στρατηγική ισορροπία της Μέσης Ανατολής, ενώ επαναφέρει στο επίκεντρο ένα εξαιρετικά ευαίσθητο ζήτημα: την πρόσβαση χωρών της περιοχής σε προηγμένα αμερικανικά οπλικά συστήματα.
Οι επόμενες εβδομάδες θα κρίνουν αν οι απαιτήσεις της Σαουδικής Αραβίας μπορούν να συνδυαστούν με τα συμφέροντα των ΗΠΑ και τις κόκκινες γραμμές του Ισραήλ — και κατά πόσο το πολιτικό κόστος για όλες τις πλευρές θα είναι διαχειρίσιμο.
Αν θέλεις το άρθρο σε πιο «αιχμηρό» ύφος, πιο αναλυτικό ή πιο εκτενές (1.000–1.200 λέξεις), μπορώ να το επεξεργαστώ ανάλογα.
