Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα, θεωρώ τα αποτελέσματα αυτής της δεύτερης άτυπης διευρυμένης συνάντησης προς την ορθή κατεύθυνση, δήλωσε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης.
Σε δηλώσεις του στους δημοσιογράφους, μετά το τέλος της δεύτερης άτυπης διευρυμένης συνάντησης για την Κύπρο, στις 17 Ιουλίου, την οποία συγκάλεσε ο Γενικός Γραμματέας (ΓΓ) των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) κ. António Guterres, στην έδρα των ΗΕ, στη Νέα Υόρκη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε τα ακόλουθα: «Θέλω να ξεκινήσω, ευχαριστώντας ιδιαίτερα τον ΓΓ των ΗΕ, τον Υφυπουργό για την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική του Ηνωμένου Βασιλείου και, εξυπακούεται φυσικά, τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών που κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, ξεκάθαρα και ως απάντηση στις προσεγγίσεις του κ. Tatar, αλλά και του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών περί έλλειψης κοινού εδάφους, ξεκαθάρισαν ότι είναι απόλυτα δεσμευμένοι από τα Ψηφίσματα των ΗΕ, από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ.
Δεύτερον, θέλω να ευχαριστήσω την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που ακόμη μια φορά, πριν από την έναρξη των συζητήσεων, έστειλαν ξεκάθαρα, δημόσια μηνύματα σε σχέση με τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει για επανέναρξη των συνομιλιών και επίλυση του Κυπριακού.
Από εκεί και πέρα, ερχόμενος στη Νέα Υόρκη και λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα, θεωρώ τα αποτελέσματα αυτής της δεύτερης άτυπης διευρυμένης διάσκεψης προς την ορθή κατεύθυνση. Ναι, μπορούσαν να υπάρξουν ακόμη καλυτέρα αποτελέσματα, αν υπήρχε η αναγκαία πολιτική βούληση, αλλά –επαναλαμβάνω, με τα δεδομένα που είχαμε ενώπιόν μας– θεωρώ σημαντικά τα αποτελέσματα. Βλέπουμε μια μικρή, αλλά σημαντική πρόοδο, βήμα προς βήμα, προς την κατεύθυνση του μεγάλου στόχου που, όπως και ο ΓΓ ανέφερε, είναι η επανέναρξη των συνομιλιών και η επίλυση του Κυπριακού.
Θεωρώ την ίδια στιγμή σημαντικό το γεγονός ότι έχει ήδη καθοριστεί το επόμενο ραντεβού, που θα είναι οι δύο ηγέτες με τον ΓΓ, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας της Γενικής Συνέλευσης των ΗΕ, και η επόμενη διευρυμένη, αμέσως μετά την εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές. Μέχρι τότε θα συνεχιστεί η προσπάθεια με την προσωπική απεσταλμένη τόσο σε σχέση με τα οδοφράγματα, αλλά και κάποιες άλλες ιδέες που ακούστηκαν σήμερα. Χαίρομαι, για παράδειγμα, που είναι η τρίτη φορά που εισηγούμαστε αυτή τη συμβουλευτική επιτροπή από την κοινωνία των πολιτών, η οποία έγινε αποδεκτή, κάτι που χαιρέτισε ο ΓΓ, την ιδέα για ανταλλαγή πολιτιστικού πλούτου. Έγινε και στο παρελθόν, την εισηγηθήκαμε και σήμερα και έγινε αποδεκτή. Εισηγηθήκαμε και άλλες τέσσερεις-πέντε ιδέες, στις οποίες δυστυχώς δεν υπήρξε ανταπόκριση από τουρκικής πλευράς.
Όσον αφορά στα οδοφράγματα, θέλω να αναφέρω ότι από δικής μας πλευράς, όχι μόνο αποδεχθήκαμε την εισήγηση της τουρκοκυπριακής πλευράς για άνοιγμα των δύο οδοφραγμάτων, όσον αφορά τη Μια Μηλιά και τη Λουρουντζίνα, αλλά και αναμέναμε, όπως και ο ίδιος ο ΓΓ ανέμενε, να υπάρξει ανταπόκριση και από τουρκικής πλευράς. Θέλω να σας πω με απόλυτη ειλικρίνεια ότι έγινε αρκετή συζήτηση σε σχέση με το οδόφραγμα που αφορά από την Αθηένου στην Αγλαντζιά. Υπήρξε κάποια πρόοδος, γιατί και ο ΓΓ αντιλήφθηκε τη σπουδαιότητα για την καθημερινότητα των πολιτών να υπάρξει αυτό το οδόφραγμα, αλλά η τουρκική πλευρά δεν ήταν σήμερα σε θέση να πάρει τελικές αποφάσεις με αναφορές περί εμπλοκής του τουρκικού στρατού – χρειάζεται η συγκατάθεση, η σύμφωνη γνώμη, η διαβούλευση με τον τουρκικό στρατό– κάτι που ισχύει, επαναλαμβάνω, και για το οδόφραγμα στα Κόκκινα.
Η συζήτηση συνεχίζεται. Επαναλαμβάνω, υπό τις περιστάσεις, και ερχόμενος στη Νέα Υόρκη, είχαμε θέσει ως ελάχιστο στόχο να υπάρξει πρόοδος στα μέτρα που αποφασίσαμε στη Γενεύη. Αυτό έγινε. Όπως επίσης, να υπάρξουν νέες προτάσεις, οι οποίες θα συζητηθούν. Κι αυτό έγινε. Και οπωσδήποτε να καθοριστούν τα επόμενα ραντεβού. Και αυτό έχει γίνει. Άρα, ως κατακλείδα, και αφού επαναλάβω γιατί ήταν πολύ σημαντικό, στο πλαίσιο της συζήτησης, οι τοποθετήσεις του ΓΓ των ΗΕ και του Υφυπουργού για την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική του Ηνωμένου Βασιλείου –εξυπακούεται για την Ελλάδα– σε σχέση με τη δέσμευσή τους στη μορφή λύσης του Κυπριακού στη βάση των Ψηφισμάτων των ΗΕ ως ξεκάθαρη απάντηση, τοποθέτηση, στις προσεγγίσεις από τουρκικής πλευράς περί έλλειψης κοινού εδάφους, και η εμπλοκή της ΕΕ, όπως και σήμερα εκδηλώθηκε με τις δημόσιες τοποθετήσεις της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είναι ιδιαίτερα καθοριστικής σημασίας.»
Ερωτηθείς πότε θα μπούμε στην ουσία της συζήτησης και όχι σε θέματα χαμηλής πολιτικής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε: «Ακριβώς, η έναρξη της τοποθέτησής μας είναι ότι δεν πρέπει να ξεφύγουμε από τη μεγάλη εικόνα, από την ουσία του Κυπριακού, που είναι η επανέναρξη των συνομιλιών στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου από εκεί που διακόπηκαν στο Crans-Montana, και αυτό δεν κατέστη εφικτό λόγω της γνωστής θέσης της τουρκικής πλευράς. Και είναι ακριβώς για αυτόν τον λόγο που προανέφερα τη σημασία της παρέμβασης του ίδιου του ΓΓ, αλλά και του Υφυπουργού για την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική του Ηνωμένου Βασιλείου σε σχέση με το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού. Και είναι σημαντικό, και αυτά τα βήματα που γίνονται έχουν τη δική τους σημασία, αλλά δεν είναι το βασικό ζητούμενο που είναι η επανέναρξη των συνομιλιών. Αλλά είναι σημαντικό ότι έχουν καθοριστεί τα επόμενα βήματα με πιο σημαντικό, σε όλους είναι γνωστό, δεν θα κρύψω κάτι, μετά και την εκλογική διαδικασία στις κατεχόμενες περιοχές.»
Ερωτηθείς για τη στάση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών στη συνάντηση και κατά πόσον έχει επηρεάσει σε κάτι η μακρά συζήτηση που είχε μαζί του προχθές βράδυ, μετά το δείπνο που συγκάλεσε ο ΓΓ των ΗΕ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε: «Σήμερα δεν ακούσαμε κάτι διαφορετικό από τον κ. Fidan σε σχέση με τις γνωστές δημόσιες δηλώσεις της Τουρκίας. Την ίδια στιγμή, η χθεσινή μας συνάντηση ήταν ιδιαίτερης σημασίας, μια συνάντηση που κράτησε σχεδόν μία ώρα και άγγιξε τρία θέματα: Το Κυπριακό, τις κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας σε σχέση με την ΕΕ, αλλά και τις ευρωτουρκικές σχέσεις και την επιθυμία της Τουρκίας για συγκεκριμένες θετικές εξελίξεις. Έγινε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, αντηλλάγησαν απόψεις. Είναι σημαντικό ότι γίνεται αυτός ο διάλογος, που δεν γινόταν στο παρελθόν, και αυτός ο διάλογος θα συνεχιστεί.»
Κληθείς να δώσει το δικό του μήνυμα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε: «Το μήνυμα είναι ότι όταν ξεκινούσαμε αυτήν την προσπάθεια την 1η Μαρτίου 2023, κανείς δεν θεωρούσε, λαμβάνοντας υπόψη τις θέσεις της τουρκικής πλευράς, τις δημόσιες τοποθετήσεις της τουρκικής πλευράς, ότι θα γίνει η οποιαδήποτε συνάντηση, αν δεν προηγηθεί αναγνώριση από πλευράς Ελληνοκυπρίων, της ελληνοκυπριακής πλευράς, αν δεν γίνει αποδεκτό το απευθείας εμπόριο, η κυριαρχική ισότητα κ.ο.κ. Έχουμε καταφέρει σε αυτό το πλαίσιο όχι μόνο να γίνουν οι δύο πολυμερείς συναντήσεις, να έχουν καθοριστεί τα επόμενα βήματα, να συζητάμε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), να συζητάμε την ίδια στιγμή με την Τουρκία, να έχουμε την ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ και με την επιστολή των δύο Προέδρων στην πρώτη άτυπη διευρυμένη συνάντηση και σήμερα με τις δημόσιες τοποθετήσεις τους, τον διορισμό του Ειδικού Απεσταλμένου της ΕΕ, και το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, είναι σαφές. Θα συνεχίσουμε με την ίδια επιμονή, με πολλή υπομονή, η οποία χρειάζεται στο πλαίσιο τόσο μακρών συζητήσεων με όλα αυτά που ακούγονται και λέγονται, έτσι ώστε να πέτυχουμε τον στόχο μας, που είναι η επανέναρξη των συνομιλιών και η επίλυση του Κυπριακού. Ξέρουμε τι θέλουμε να πετύχουμε, ξέρουμε τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε, και με έναν διεκδικητικό ρεαλισμό θα πράξουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να πετύχουμε τον στόχο μας.»
Ερωτηθείς αν στη συνάντηση του με τον κ. Fidan υπήρξε οποιοδήποτε συγκεκριμένο αίτημα ενόψει της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε: «Μπορώ να σας πω, ως γενικότερο σχόλιο, ότι η συζήτησή μας δεν ήταν γενική και αόριστη. Η συζήτησή μας ήταν πολύ συγκεκριμένη επί των τριών ενοτήτων που προανέφερα: Κυπριακό, κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας στην ΕΕ, αλλά και η επιθυμία της Άγκυρας για θετικές εξελίξεις στα ευρωτουρκικά.»
Σε ερώτηση αν έχει αντιληφθεί από τον κ. Fidan ότι η Τουρκία είναι διατεθειμένη να κάνει κινήσεις στο Κυπριακό, για να εξασφαλίσει πρόοδο στα ευρωτουρκικά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε: «Όλα αυτά –είναι πολύ εύλογο το ερώτημα– θα κριθούν στην πράξη. Μπορεί να ακούγονται πολλά, να λέγονται άλλα τόσα, αλλά στο τέλος της ημέρας, όλοι μας, συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας, κρινόμαστε από τις πράξεις μας».
